5- İmanın Hakikati Nedir
İmam Mâlik´e göre iman, ne yalnız itikad, ne de yalnız kavildir. Gerçek iman: İtikad, kavil ve ameldir. O şöyle derdi: İman, kavil ve ameldir. Ona göre taatlar da imandandır. Namazı kılmak imandan sayılır. Buna delil gösterir. Namaz Kudüs´e doğru kılınırdı. Sonra Kabe kıble oldu. Beytullah´a doğru kılınmaya başlandı. Bazı Müslümanlar, Kudüs´e doğru kılınan namazların zayi olmasından endişe ettiler. Allah Teala bu hususta şöyle buyurdu: «Allah sizin imanınızı zayi1 edecek değildir» (Bakara Suresi). Bu ayette namaza açıkça iman denildi. Namaz bir fiildir, ameldir. Öyleyse iman; kavil ve ameldir. Böylece o kelimenin zahirini alıyor, bunun Ötesinde, kitabın beyanı olan sünnetin beyanı olmaksızın başka birşey aramak için kendini zorlamıyor. İman kavil ve âmel olunca, amelin artmasıyla o da artar. Onun için imanın . arttığı ondan rivayet olunmaktadır. Bunu ayetlerde açıkça göstermektedir. Ameli, imandan saymanın mantıki neticesi budur. Ancak böyle kabul etmeyenleri, kafir olmuş saymaktan da nehyederdi.
Züheyr b. Abbad ona Şam´da iki grubun iman hakkında ihtilaf ettiklerini söyledi. Bir kısmı iman artar ve eksilir diyor. Bir kısmı da iman birdir, yer ve gök ehlinin imanı birdir, diyor. Bunların doğru olarak nasıl demesi gerekir, diye sordu. Mâlik şu cevabı verdi: «Onlar, biz Mü´miniz, demeli ve bundan başka birşey demekten çekinmeli.» Zira Hz. Peygamber Aleyhisselam şöyle buyurmuştur: «Ben, insanlar Lâ ilahe illallah deyinceye kadar onlarla savaşmakla emir olundum. Bunu dediler mi, onların canları ve malları kurtulur, dokunulmaz.» Allah Teala´da şöyle buyurur: «Size selam veren kimseye: Sen rnü´min değilsin demeyin.» Züheyr: O iki grup birbiriyle düşman oldular, deyince de Allah´a sığındı.
İmam Mâiik´e göre iman artar da, eksilir de. Çünki artan şey eksilir. Fakat baktı ki, Kur´an-ı Kerim´in ayetleri imanın artmasını söylüyor, eksilmeden söz yok. Medârik şöyle der: «Bir çokları İmam Mâlik´i şöyle derken işitmiştir: İman, kavil ve ameldir. Artar ve eksilir, bazı iman diğerinden daha üstündür. Ebû Kasım demiştir ki: Mâlik iman artar, der eksilmeden söz etmezdi. Çünki Allah Teâla bir çok yerde imanın artmasını zikretti, eksilmeden bahsetmedi.[1] İntikâ şunu kaydeder: «Mâlik İbni Enes´e iman soruldu. O da: Kavil ve ameldir, dedi. Artar ve eksilir mi, denildi. Allah Teâlâ Kur´an´da bir çok ayetlerde iman artar, buyurdu, dedi. Ona: Eksilir mi, denildi: Eksilmeden sözü bırak ve sus, dedi. Bazı iman diğerinden üstün müdür denildi. Evet, dedi.»[2]
Bütün bunlardan görüyoruz ki, o imanın hakikati, artıp eksilmesi hususunu incelerken nakillere dayanıyor, orada durup kalıyor, bu konuda aklın ardısıra konuşmuyor. Ona göre ilim, kitap ve sünnettir, din ve amel içindir.
——————————————————————————–
[1] Kadı lyâd Medârik. S. 202
[2] İbni Abdülber, İntikâ, S. 32
